ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΤΟΥ 1989 ΣΤΗΝ ΟΥΓΓΑΡΙΑ

Το καλοκαίρι του 1989 ήταν σημαδιακό για όλους όσους βρέθηκαν στην Ανατολική Ευρώπη για οποιονδήποτε λόγο.

Η Ουγγαρία, από τις αρχές του χρόνου, βρισκόταν σε μεταβατική περίοδο. Αν και τυπικά λαϊκή δημοκρατία, με υποχρεωτική θεώρηση διαβατηρίου εισόδου και ελάχιστο ποσό συναλλάγματος για τους ταξιδιώτες, σε τίποτα δεν θύμιζε τη χώρα που επισκέφθηκα για πρώτη φορά το 1987.

Η αποκατάσταση των θυμάτων της αιματηρής εξέγερσης του 1956, η επίσημη ταφή του Ίμρε Νάγκι (1896-1958), πρωθυπουργού της εξέγερσης, η επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου Μπους στις αρχές Ιουλίου, ο θάνατος του παλαίμαχου κομουνιστή ηγέτη Γιάνος Κάνταρ (1912-89) και οι ατελείωτες συζητήσεις για το μελλοντικό καθεστώς της χώρας, κυριαρχούσαν στις συζητήσεις των Ούγγρων γυμνιστών στο κέντρο τους στην Délegyháza, 40 χλμ. νοτιοανατολικά της Βουδαπέστης, μια υπέροχη τοποθεσία με πέντε φυσικές λίμνες, νησάκια και κατάφυτους χώρους.

Το ΚΠΓ ιδρύθηκε το 1982, αλλά ο ανοργάνωτος γυμνισμός εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του '70 όταν περίπου 12.000 παραθεριστές έκαναν «γυμνές» διακοπές στην ευρύτερη περιοχή, που ήταν τότε εντελώς παρθένα.

Ο καιρός εξαιρετικός, υπερβολική ζέστη (μέση θερμοκρασία πάνω από 35 βαθμούς), τα παραδοσιακά καφενεία δεν προλάβαιναν να εξυπηρετούν τους διψασμένους παραθεριστές και εκατοντάδες οπαδοί του κινήματος όλων των ηλικιών και κοινωνικών στρωμάτων να αναζητούν δροσιά.

Στις 20 Αυγούστου, εθνική εορτή της Ουγγαρίας, έγινε ο παραδοσιακός εορτασμός, με την κοπή του ψωμιού και την εκλογή της «Μiss Νatura». Είχα την τιμή να είμαι μέλος της οκταμελούς κριτικής επιτροπής. Οι 10 υποψήφιες ανέβηκαν στο τσιμεντένιο βάθρο, που είχε κατασκευασθεί για το σκοπό αυτό μπροστά από την υπαίθρια ντισκοτέκ «Bermuda», κρατώντας έναν αριθμό και επιζητώντας την καλύτερη δυνατή βαθμολογία από την επιτροπή. Εμφανίστηκαν και οι δέκα μαζί, μετά η καθεμία μόνη και απάντησαν σε ερωτήσεις της επιτροπής. Όλες δεν ήταν γυμνίστριες, όπως θα περίμενε κανένας, αλλά κοπέλες που είχαν έρθει από μακρινά μέρη, για να διεκδικήσουν τα πλουσιοπάροχα δώρα. Νικήτρια η κοπέλα από την πόλη Salgotarjan και όχι ο αριθμός 5, η επιλογή μου και πραγματική γυμνίστρια Anita Hefter.

Ο διαγωνισμός ξεκίνησε το 1983 και μέχρι το 1987 ήταν ανοικτός στο ευρύ κοινό και στους φωτογράφους που πλήρωναν καθορισμένο ποσό για τα δικαιώματα. Επειδή όμως ορισμένες φωτογραφίες κατέληξαν σε λάθος χέρια και ανθρώπους, η διοργανώτρια ομοσπονδία απαγόρευσε τη φωτογράφιση και έτσι η εκλογή της «Miss Natura» ενσωματώθηκε στον εορτασμό.

Σύμφωνα με τον κανονισμό οι υποψήφιες έπρεπε να είχαν συμπληρώσει το  16ο έτος της ηλικίας τους. Οι περισσότερες ήσαν μέλη της Ένωσης Ούγγρων Γυμνιστών (ΜΝΕ), υπήρχαν όμως και ορισμένες που γδύνονταν μόνο για το διαγωνισμό, προκειμένου να διεκδικήσουν τα πλούσια δώρα των χορηγών. Ακόμα και οι εκπρόσωποι του τύπου έπρεπε να γδυθούν για να μπουν στο κέντρο. Υπολογίζεται ότι το τριήμερο της εθνικής γιορτής περίπου 2.500 επισκέπτες πέρασαν από το κέντρο. Το δικαίωμα εισόδου είχε καθορισθεί στο ένα περίπου αμερικανικό δολάριο στο αντίστοιχο ουγγρικό νόμισμα.

Εντύπωση μού έκανε η ουγγρική σημαία που είχε αναρτηθεί στο χώρο της εκδήλωσης και από την οποία είχε αφαιρεθεί το κόκκινο άστρο.

Οι θεατές εκδήλωναν το θαυμασμό τους με χειροκροτήματα και επιφωνήματα, αλλά η τελική απόφαση της επιτροπής προκάλεσε μάλλον δυσαρέσκεια στο κοινό. Η εκλογή μιας ξένης προς το κίνημα ήταν βαρύ πλήγμα για τις άλλες συνυποψήφιες που προέρχονταν από τα σπλάχνα της Ένωσης, αλλά δεν διέθεταν τις χαρακτηριστικές άσπρες λωρίδες της νικήτριας, που προκάλεσαν το ενδιαφέρον των παρευρισκομένων.

|Πολλοί από τους θεατές παρακολουθούσαν συγχρόνως μέσω ραδιοφώνου τις ειδήσεις για τη  διαφυγή εκατοντάδων Ανατολικογερμανών στην Αυστρία. Με το πρόσχημα των διακοπών στην Ουγγαρία, οι Ανατολικογερμανοί γνώριζαν ότι το συρματόπλεγμα που χώριζε τις δύο χώρες είχε απομακρυνθεί από το Μάιο. Απίστευτο: μια σοσιαλιστική χώρα βοηθούσε υπήκοους άλλης να διαφύγουν στη Δύση.

Έμεινα συνολικά 28 ημέρες και ουσιαστικά εξάντλησα το επιτρεπόμενο ανώτατο όριο διαμονής, ζώντας τα συγκλονιστικά γεγονότα μέσα από το γυμνισμό.

Μια μέρα, πήγα με τη συνεργάτιδά μου, Judit Halász, στο Πολιτιστικό και Ενημερωτικό Κέντρο της Ανατολικής Γερμανίας στη Βουδαπέστη, με σκοπό να ρωτήσω για τα κάμπινγκ και το γυμνισμό στη χώρα εκείνη. Ο Heribert Reisenweber, αρμόδιος για τις διεθνείς σχέσεις, μάς δέχθηκε κάτω από το άγρυπνο μάτι του κομματικού στελέχους που παρακολουθούσε τη συνομιλία στα Αγγλικά. Η καχυποψία ήταν διάχυτη. Μας δήλωσε ότι υπήρχαν κάμπινγκ γυμνιστών και γυμνιστές στην Ανατολική Γερμανία, αλλ΄όχι επίσημες οργανώσεις. Δώσαμε το πρώτο τεύχος του περιοδικού μας «Napóra/Zegar Słoneczny». Είχαμε σκοπό να επισκεφθούμε τη χώρα τον επόμενο χρόνο, αλλά τα γεγονότα μας πρόλαβαν.

Την ίδια εποχή ξέσπασαν ταραχές στη γειτονική Τσεχοσλοβακία.  Όλες σχεδόν οι λαϊκές δημοκρατίες βρίσκονταν σε αναβρασμό, με εξαίρεση την Ουγγαρία!

Πριν επιστρέψω στην Ελλάδα, στις 26 Αυγούστου με τη βοήθεια φίλων και συνεργατών μου παρέθεσα αποχαιρετιστήριο γεύμα στην ηγεσία της Ουγγρικής Ένωσης Γυμνιστών, με την παρουσία επίσης δύο δημοσιογράφων από το περιοδικό «Panorama».

Στις 23 Οκτωβρίου 1989 η Ουγγαρία άλλαξε σελίδα και αμέσως δρομολογήθηκαν οι διαδικασίες για τις πρώτες ελεύθερες εκλογές του Μαρτίου 1990. Ο γυμνισμός πέρασε σε δεύτερη μοίρα, όπως ήταν φυσικό. Η απότομη αύξηση των τιμών στα καταναλωτικά αγαθά, στη βενζίνη και στα έξοδα διαβίωσης απομάκρυναν πολλά μέλη από το ΚΠΓ. Η επόμενη επίσκεψή μου έγινε το Δεκέμβριο 1990, με άλλο καθεστώς. Οι αλλαγές όμως ήταν αισθητές.

Ο οργανωμένος γυμνισμός δυστυχώς πλήρωσε βαρύ τίμημα με την απώλεια  εκατοντάδων  μελών που βρήκαν την ευκαιρία να στρέψουν τα ενδιαφέροντά τους σε άλλους τομείς.

Η «γυμνή πόλη», όπως χαρακτηρίστηκε η Délegyháza από τον ουγγρικό τύπο, συρρικνώθηκε και αντιμετώπισε πρόβλημα επιβίωσης με τη μείωση των μελών και επισκεπτών, σε αντίθεση με τα δύο εμπορικά ΚΠΓ της λίμνης Μπάλατον.

Σήμερα η Délegyháza λειτουργεί με παροχή ζεστού νερού και άλλων ανέσεων, αλλά δεν θυμίζει σε τίποτε το ένδοξο παρελθόν. Διευθύνεται από εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, με μετόχους την Ένωση Ούγγρων Γυμνιστών, τον τοπικό δήμο και μια άλλη επιχείρηση, με την ονομασία «Naturista Kemping Oaszis».