ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ 1989 ΣΤΗΝ ΟΥΓΓΑΡΙΑ

Το καλοκαίρι του 1989 ήταν σημαδιακό για όλους εμάς που βρεθήκαμε στην Ανατολική Ευρώπη για οποιονδήποτε λόγο.
Η Ουγγαρία, από τις αρχές του χρόνου, βρισκόταν σε μεταβατική περίοδο. Αν και τυπικά λαϊκή δημοκρατία, με υποχρεωτική θεώρηση διαβατηρίου (βίζα) εισόδου και ελάχιστο ποσό συναλλάγματος για τους ταξιδιώτες, σε τίποτα δεν θύμιζε τη χώρα που επισκέφθηκα για πρώτη φορά το 1987 και το 1988.
Η αποκατάσταση των θυμάτων της εξέγερσης του 1956, η επίσημη ταφή του Ίμρε Νάγκι, πρωθυπουργού της εξέγερσης, η επίσκεψη του προέδρου Μπους στις αρχές Ιουλίου, ο θάνατος του παλαίμαχου κομουνιστή ηγέτη Γιάνος Κάνταρ και οι ατελείωτες συζητήσεις για το μελλοντικό καθεστώς της χώρας, κυριαρχούσαν στις συζητήσεις των Ούγγρων γυμνιστών στο κέντρο τους στην Delegyhaza, 40 χλμ νοτιοανατολικά της Βουδαπέστης, μια υπέροχη τοποθεσία με πέντε λίμνες, νησάκια και κατάφυτους χώρους. Το κάμπινγκ ιδρύθηκε το 1982, αλλά ο ανοργάνωτος γυμνισμός εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του '70 όταν περίπου 12.000 παραθεριστές έκαναν γυμνές διακοπές στις φυσικές λίμνες.
Ο καιρός εξαιρετικός, υπερβολική ζέστη (μέση θερμοκρασία πάνω από 35 βαθμούς), τα παραδοσιακά καφενεία σε συνεχή λειπουργία και εκατοντάδες γυμνιστές όλων των ηλικιών και κοινωνικών στρωμάτων να αναζητούν δροσιά.
Στις 20 Αυγούστου, εθνική εορτή της Ουγγαρίας, έγινε ο παραδοσιακός εορτασμός, με την κοπή του ψωμιού και την εκλογή της "Μις Νατούρα". Είχα την τιμή να είμαι μέλος της οκταμελούς κριτικής επιτροπής. Οι 10 υποψήφιες ανέβηκαν στο τσιμεντένιο βάθρο, που είχε κατασκευασθεί για το σκοπό αυτό μπροστά από την υπαίθρια ντισκοτέκ "Bermuda", κρατώντας έναν αριθμό και επιζητώντας την ψηλότερη δυνατή βαθμολογία από την επιτροπή. Εμφανίστηκαν και οι δέκα μαζί, μετά η καθεμια ξεχωριστά και απάντησαν σε ερωτήσεις της επιτροπής. Όλες δεν ήταν γυμνίστριες, όπως θα περίμενε κανένας, αλλά κοπέλες που είχαν έρθει από μακρινά μέρη, για να διεκδικήσουν τα πλουσιοπάροχα δώρα. Νικήτρια η κοπέλα από την πόλη Σαλγκοταριάν και όχι ο αριθμός 5, η επιλογή μου και πραγματική γυμνίστρια Ανίτα.
Ο διαγωνισμός ξεκίνησε το 1983 και μέχρι το 1987 ήταν ανοικτός στο ευρύ κοινό και στους φωτογράφους που πλήρωναν καθορισμένο ποσό για τα δικαιώματα. Επειδή όμως ορισμένες φωτογραφίες κατέληξαν σε λάθος χέρια και ανθρώπους, η διοργανώτρια απαγόρευσε τη φωτογράφιση και έτσι η εκλογή ενσωματώθηκε στον εορτασμό.
Σύμφωνα με τον κανονισμό οι υποψήφιες έπρεπε να είχαν συμπληρώσει το 16 έτος της ηλικίας τους. Οι περισσότερες ήσαν μέλη της Ένωσης Ούγγρων Γυμνιστών, υπήρχαν όμως και ορισμένες που γδύνονταν μόνο για το διαγωνισμό, προκειμένου να διεκδικήσουν τα πλούσια δώρα των χορηγών. Ακόμα και οι εκπρόσωποι του τύπου έπρεπε να γδυθούν για να μπουν στο κέντρο. Το τριήμερο της εθνικής γιορτής περίπου 2.500 γυμνιστές πέρασαν από το κέντρο. Το δικαίωμα εισόδου ήταν περίπου ένα δολάριο ΗΠΑ στο αντίστοιχο ουγγρικό νόμισμα.
Εντύπωση μου έκανε η ουγγρική σημαία που αναρτήθηκε στο χώρο και από την οποία είχε αφαιρεθεί το αστέρι.
Οι θεατές εκδήλωναν το θαυμασμό τους με χειροκροτήματα και επιφωνήματα, αλλά η τελική απόφαση της επιτροπής προκάλεσε μάλλον δυσαρέσκεια στο κοινό. Η εκλογή μιας ξένης προς το κίνημα ήταν βαρύ πλήγμα για τις άλλες συνυποψήφιες που προέρχονταν από τα σπλάχνα της Ένωσης, αλλά δεν διέθεταν τις χαρακτηριστικές άσπρες λωρίδες της νικήτριας.
Πολλοί από τους θεατές παρακολουθούσαν τις εξελίξεις της διαφυγής εκατοντάδων Ανατολικογερμανών στην Αυστρία. Με το πρόσχημα των διακοπών στην Ουγγαρία, οι Ανατολικογερμανοί γνώριζαν ότι το συρματόπλεγμα που χώριζε τις δύο χώρες είχε απομακρυνθεί. Μια σοσιαλιστική χώρα βοηθούσε υπήκοους άλλης να διαφύγουν στη Δύση.
Έμεινα συνολικά 25 ημέρες και ουσιαστικά εξάντλησα το επιτρεπόμενο ανώτατο όριο διαμονής, ζώντας τα συγκλονιστικά γεγονότα μέσα από το γυμνισμό.
Μια μέρα, πήγα με τη συνεργάτιδά μου Γιούντιτ Χάλας στο Πολιτιστικό Κέντρο της Ανατολικής Γερμανίας στη Βουδαπέστη, με σκοπό να ρωτήσω για τα κάμπινγκ και το γυμνισμό στη χώρα εκείνη. Ο υπεύθυνος μάς δέχθηκε κάτω από το άγρυπνο μάτι του κομματικού στελέχους που παρακολουθύσε τη συνομιλία στα Αγγλικά. Μας είπε ότι υπήρχαν κάμπινγκ γυμνιστών και γυμνιστές στην Ανατολική Γερμανία, αλλ΄όχι επίσημες οργανώσεις. Δώσαμε το περιοδικό μας. Είχαμε σκοπό να επισκεφθούμε τη χώρα το επόμενο έτος, αλλά τα γεγονότα μας πρόλαβαν. Τις ημέρες εκείνες η φυγή των Ανατολικογερμανών είχε πάρει διαστάσεις σκανδάλου για μια σοσιαλιστική χώρα, που ουσιαστικά επέτρεπε τη διέλευση από τα σύνορα προς την Αυστρία και μέσω αυτής στη Γερμανία. Μετά έμαθα ότι πάνω από 60.000 πολίτες της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας είχαν περάσει τα σύνορα, αναζητώντας πολιτικό άσυλο...
Την ίδια εποχή ξέσπασαν ταραχές στη γειτονική Τσεχοσλοβακία.
Πριν επιστρέψω στην Ελλάδα, συγκέντρωσα τους φίλους και συνεργάτες στην υπαίθρια κουζίνα που είχε στηθεί στο κέντρο του κάμπινγκ και όλοι μαζί δοκιμάσαμε τοπικές λιχουδιές και μια ασυνήθιστη ουγγρική μακαρονάδα με πολλή σάλτσα και καρυκεύματα.
Στις 23 Οκτωβρίου 1989 η Ουγγαρία άλλαξε καθεστώς, η σημαία απαλλάχτηκε οριστικά από το "μισητό" αστέρι και δρομολογήθηκαν οι διαδικασίες για τις πρώτες ελεύθερες εκλογές του Μαρτίου 1990.
Ο γυμνισμός δυστυχώς πλήρωσε βαρύ τίμημα με την απώλεια δεκάδων οπαδών του που βρήκαν την ευκαιρία να στρέψουν τα ενδιαφέροντά τους σε άλλους τομείς.
Η "γυμνή πόλη", όπως χαρακτηρίστηκε η Delegyhaza aπό τον ουγγρικό τύπο, συρρικνώθηκε και αντιμετώπισε πρόβλημα επιβίωσης με τη μείωση των μελών και επισκεπτών, σε αντίθεση με τα κέντρα της λίμνης Μπάλατον.
Σήμερα η Delegyhaza λειτουργεί με παροχή ζεστού νερού και άλλων ανέσεων, αλλά δεν θυμίζει σε τίποτε το ένδοξο παρελθόν. Διευθύνεται από εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, με μετόχους την Ένωση Ούγγρων Γυμνιστών, τον τοπικό δήμο και μια άλλη επιχείρηση, με την ονομασία "Camping Oasis". Μια νέα εταιρεία περιορισμένης ευθύνης συστήθηκε το 2008, με σκοπό την αγορά ή εκμετάλλευση του κάμπινγκ. Ορισμένοι μέτοχοι επιθυμούν να την πουλήσουν σε ιδιωτικές αναπτυξιακές εταιρείες. 26 χρόνια μετά την επίσημη λειτουργία της η Delegyhaza βρίσκεται, για μια φορά ακόμα, σε μεταβατικό στάδιο, με άγνωστη κατάληξη.